تفاوت زبان ترکی استانبولی و ترکی آذری از آنجایی که موقعیت سفر به ترکیه برای ایرانی ها بسیار زیاد شده است و سفر به این کشور برای آنها جذاب ، در نتیجه یادگیری زبان جدید برای آنها لذت بخش تر است.
اما افرادی که در شهرهای ترک زبان ایران زندگی میکنند از لحاظ یادگیری زبان، خود را نسبت به قوم های دیگر برتر میدانند، در استانبول با تصور اینکه بسیاری از افراد فکر می کنند با دانستن ترکی آذری میتوانند به راحتی ترکی استانبولی را نیز صحبت کرده و متوجه شوند اما متاسفانه اینگونه نیست.
ولی آذری یا آذربایجانی زبان آذری‌هایی است که در آذربایجان و درشمال غربی ایران زندگی میکنند و زبان رسمی آن ترکی آذربایجانی است. ریشه اصلی زبان‌های ترکی استانبولی و آذری یکی بوده است. اما ساختار زبان ترکی استانبولی بسیار متفاوت با ترکی آذری است، چه در لغات، ساختار افعال و نیز اصطلاحات.
تعداد افراد آذری زبان در ایران بیش از ۲۰ میلیون نفراست. البته زبان آذری که در هر شهرو استان ایران صحبت می شود دارای مقداری تفاوت است اما درهمه اینها مقداری کلمات و اصطلاحات فارسی کم و بیش وارد شده است.
لهجه‌های گوناگونی در هر دو زبان ترکی وجود دارند اما تفاوت این لهجه‌ها در آوا و واژگان است. تفاوت‌های لهجه بین آذری و زبان ترکی استانبولی وجود نژادهای ترکی است. در قرن‌های 13 تا 19 میلادی، زبان‌های ادبی مختلفی برای ترکی آذری و ترکی استانبولی وجود داشتند و تفاوت‌های بین این دو زبان ناچیز و صریح و روشن نبودند ولی قابلیت فهم مشترک بین آنها کامل بود.
در سفر به استانبول آذری زبانان ایران و یا در مواجه با افراد ترکیه ای در سطوح بسیار پایین آن هم نه بطور کامل امکان برقراری ارتباط را دارند. دلیل این عدم توانایی ارتباط علاوه بر وجود تفاوت های گفته شده، تفاوت در طرز بیان کلمات و حروف نیز می‌باشد.
کلاس زبان ترکی استانبولی در تهران و کرج
تفاوت این دو زبان پس از بین رفتن امپراطورعثمانی ایجاد شد. در ترکیه به واسطه احساسات وطن‌پرستانه، ابتدا خط نوشتاری ترکی از عربی به لاتین تغییر کرد. بیشتر از ۸۸ درصد لغات ترکی، واژه‌های وارد شده از زبان عربی و فارسی می‌باشد.
در ترکی استانبولی حروف ( خ ) و ( ق ) وجود ندارد، البته در برخی نقاط این کشور، با توجه به سطح فرهنگی و نوع گویش و لهجه این حروف شنیده می‌شود اما به طور کل این حروف در ترکی استانبولی جایگاه تعریف شده ای ندارند.
آیا ترک زبان ها زودتر از سایر افراد ترکی استانبولی را می آموزند؟
افراد فارس و یا آذری در مقابل ترکی استانبولی باید خود را در یک سطح دانسته و در حال یادگیری زبان کاملا جدیدی باشند ، حتی میتوان گفت افراد فارس بدلیل نداشتن پیشینه و تصوری نسبت به این زبان میتوانند ترکی استانبولی را راحت تر یاد گرفته و با لهجه ی درست تری به این زبان صحبت کنند.
اما دوستان آذری اغلب توانایی تغییر لهجه ی خود از آذری به استانبولی را نداشته و نمی‌توانند کلمات را به شکل استاندارد خود بیان کنند و به راحتی در جملات اولیه آذری بودن افراد مشخص می‌شود.
با گذشت زمان سبب شده است که زبان ترکی استانبولی و آذری بیشتر از گذشته تحت تاثیر زبان‌های خارجی قرار بگیرند. برای مثال زبان آذری در معرض زبان رسمی کشور یعنی فارسی قرار گرفته و بسیاری از واژه‌های فارسی در آن وارد شده است.در هر دو زبان ترکی استانبولی و آذری ضمایر شبیه به هم هستند و تفاوت آن فقط در ضمیر اول شخص مفرد است.
فهم مشترک:
در ایران یک ترک آذری تا حد زیادی از مفهوم یک مکالمه به زبان ترکی استانبولی اطلاع پیدا می کند، اما اگر این مکالمه تا حدودی رسمی باشد یا در مورد موضوعات خاص و علمی باشد احتمالا فرد آذری زبان، معنی حرف فرد ترکیه ای را متوجه نخواهد شد. البته این موضوع در مورد همه اذری زبان ها هم صدق نمی کند.
افرادی که آذری زبان هستند اما در تهران متولد شده اند و خیلی با فرهنگ (سینما، موسیقی و …) ترکیه رابطه ندارند ممکن است اصلا نتوانند با یک ترکیه ای ارتباط برقرار کنند.
تفاوت های ریشه ای و گرامری:
تفاوت های گرامری بین زبان آذری و ترکی استانبولی خیلی کم است. در واقع گرامر این زبان ها تا حد زیادی یکسان است. تفاوت ها بیشتر در بین واژه هایی است که در آذری و ترکی استفاده می شود. بنابراین اگر یک آذری بخواهد ترکی استانبولی یاد بگیرد، میتواند این کار را به سرعت انجام دهد. تنها کافیست کمی با لهجه و کلمات آن آشنا شود.
تفاوت در خط نوشتار:
تفاوت در خط یکی از مهمترین تفاوت ها بین ترکی استانبولی و آذری است. درایران مردم ترکی را به خط عربی می نویسند در حالی که مردم ترکیه آن را به خط لاتین می نویسند. با اینکه بسیاری از آذری زبان های ایران به دلیل آشنایی با زبان انگلیسی یادگیری الفبای آنها بسیار ساده میتوانند ترکی لاتین را بخوانند اما در بین مردم ترکیه به ویژه در بین جوان کمتر کسی میتواند ترکی را به خط عربی بخواند. در ترکیه تنها دلیل آشنایی با خط عربی به واسطه تعالیم اسلامی است و خواندن ترکی به این زبان برای آنها بسیار سخت است.
حروف الفبای زبان ترکی استانبولی 29 حرف دارد ولی در زبان آذربایجانی (آذری) حروف الفبا ۳۲ حرف است که در واقع ۳ حرف اضافه دارد. حروف اضافه ی زبان آذری را میتوان این طور نام برد:
حروف صدا دار و بی صدا نیز این تفاوت ها را می سازد برای مثال:
پسوند هایی مانند ten tan te ta در زبان ترکی استانبولی به معنای ” در ” است حال آن که پسوند هایی نظیر den dan de da در زبان ترکی اذری به معنای ” از” می باشد.
در مبحث ضمایر نیز یک سری تفاوت هایی در این دو زبان دیده می شود به عنوان مثال در زبان ترکی استانبولی ضمیر ” من ” را به صورت ben و در زبان ترکی آذری mənاستفاده می شود.
اما ضمیرهای اشاره هر دو زبان کاملا به هم شباهت دارند به جز ضمیر اشاره həmin در زبان ترکی آذری که معادل ضمیر اشاره şu در زبان ترکی استانبولی است.
